مدار کنترل

یک کنترل‌کننده معمولاً به عنوان یک وسیله یا گروهی از وسایل تعریف می‌شود که به روش‌های از پیش تعیین شده، توان الکتریکی تحویل داده شده به دستگاهی که به آن متصل است را تحت نظارت و کنترل دارد. عبارت کنترل که در مدارات کنترلی به کار می‌رود یک مفهوم کلی است که از یک کلید ساده گرفته تا یک سیستم پیچیده شامل: رله‌ها، کنتاکتورها، تایمرها، کلیدها و چراغ‌های نشان‌دهنده را در بر می‌گیرد.

هر مدار الکتریکی که برای روشنایی و یا قدرت به کار می‌رود دارای اجزای کنترلی است. به عنوان مثال کلیدی که برای روشن و خاموش کردن یک لامپ به کار می‌رود یک مدار کنترل محسوب می‌شود.

البته در صنعت تعداد بسیار زیادتری از وسایل و تجهیزات وجود دارد. به عنوان مثال برای روشن و خاموش کردن یک موتور و حفاظت آن و ماشین آلات مربوطه و همچنین پرسنل در حال کار از کنترلرها استفاده می‌شود.

کنترلرهای یک موتور علاوه بر این قابلیت معکوس کردن توالی‌ها و پایلوت را نیز دارا هستند. جهت تغیرات سرعت راه‌اندازی نرم مدارات کنترلی که برای عملکرد دقیق و اتوماتیک یک ماشین به کار می‌روند ممکن است بسیار پیچیده باشد.

کنترل دستی به روشی اطلاق می‌گردد که شخص به روش دستی باعث عملکرد یک مدار می‌شود. به عنوان مثال شخص ممکن است با وصل کردن کلید یک استارتر (مانند تصویر یک) به طور دستی موتوری را روشن و خاموش نماید.

تصویر اول - کنترل دستی

 

با وجود اینکه کنترل دستی ماشین‌ها هنوز هم یک روش بسیار معمولی است ولی بسیاری از ماشین‌ها نیز به روش اتوماتیک روشن و خاموش می‌شوند. در عمل معمولاً ترکیبی از کنترل‌های دستی و اتوماتیک به کار می‌رود. مثلاً در یک پروسه ممکن است موتوری به صورت دستی راه‌انداز شود ولی به طور اتوماتیک خاموش گردد (تصویر دو).

 

تصویر دوم - کنترل اتوماتیک

المان‌های کنترل

المان‌های یک مدار کنترلی شامل تمام تجهیزات و وسایل مربوطه مانند حفاظت کننده‌ها، هادی‌ها، رله‌ها، کنتاکتورها و وسایل پایلوت و تجهیزات حفاظت اضافه جریان می‌باشد.

انتخاب تجهیزات کنترل برای یک کاربرد خاص نیاز به فهم عمیق مشخصه‌های کاری کنترلر و روش سیم کشی دارد که پس از انتخاب وسایل کنترل مناسب باید در طرح نهایی لحاظ شوند.