آموزش اولیه نقشه‌خوانی برق صنعتی

در این بخش به معرفی قسمت‌های یک کنتاکتور و مدار کنتاکتوری می‌پردازیم.

بی متال

قطعه‌ای الکتریکی می‌باشد که از آن برای حفاظت مدار درمقابل اضافه بار استفاده می‌شود. هنگامی که جریان مدار از یک مقدار مشخص بیشتر می‌شود بی متال تیغه‌های خود را باز می‌کند، در نتیجه مدار قطع می‌شود. شکل اول در مدارهای فرمان و شکل دوم در مدارهای قدرت استفاده می‌شود.

تصویر 1- بی متال

خازن

قطعه‌ای الکتریکی است که می‌تواند انرژی الکتریکی را در خود ذخیره کند و خیلی سریع آن را تخلیه نماید. شِمای خازن در شکل زیر نمایش داده شده است:

تصویر 2- خازن

شاستی استارت و استپ

شکل سمت راست در تصویر زیر شمای فنی شاستی استارت می‌باشد که در حالت عادی باز است و هنگامی که آن را ببندیم جریان در مدار جاری خواهد شد. شکل سمت چپ شمای فنی شاستی استپ می‌باشد که بر عکس استارت عمل می‌کند:

تصویر 3- شاستی استارت و استوپ

لیمیت سوئیچ

شکل سمت راست شمای فنی کنتاکت باز لیمیت سویچ و شکل سمت چپ شمای فنی کنتاکت بسته‌ی لیمیت سویچ می‌باشد. لیمیت سویچ نوعی شاستی می‌باشد اما موارد کاربرد آن متفاوت است.

تصویر 4- لیمیت سوئیچ

کنتاکتور

در تصویر زیر شکل سمت راست کنتاکت باز کنتاکتور و شکل سمت چپ کنتاکت بسته‌ی کنتاکتور می‌باشد. با عمل کردن کنتاکتور کنتاکت، کنتاکت‌های باز بسته و کنتاکت‌های بسته باز می‌شوند. از این خاصیت برای طراحی مدارات کنتاکتوری استفاده می‌شود.

تصویر 5- کنتاکتور

در شکل زیر کنتاکت‌های باز و بسته‌ی کنتاکتور مشخص شده‌اند:

تصویر 6- کنتاکت‌های باز و بسته

زنگ خطر

نماد زنگ خطر که در نقشه‌ برق استفاده می‌شود بسیار ساده است. در تصویر زیر یک نمونه از نماد زنگ خطر را مشاهده می‌کنید:

تصویر 7- زنگ خطر

شاستی دوبل

شکل زیر شمای فنی شاستی دوبل می‌باشد. با فشردن شاستی یکی از کیلیدها بسته و دیگری باز می‌شود و پس از برداشتن انگشت به حالت اولیه‌ی خود باز می‌گردند:

تصویر 8- شاستی دوبل

بوبین کنتاکتور

شکل زیر شمای فنی بوبین کنتاکتور می‌باشد که اگر به دو سر آن فاز و نول وصل شود، جذب می‌شود و کنتاکت‌های باز بسته می‌شوند و کنتاکت‌های بسته باز می‌شوند. باید توجه کنید که ولتاژ و جریان قابل تحمل کنتاکتور بر روی آن قید شده است و باید طبق آن به کنتاکتور جریان بدهید.

تصویر 9- بوبین کنتاکتور

بوبین تایمر

بوبین تایمر همراه با کنتاکت بسته در مدار:

تصویر 10- بوبین تایمر با کنتاکت بسته

بوبین تایمر همراه با کنتاکت باز در مدار:

تصویر 11- بوبین تایمر با کنتاکت باز

بوبین تایمر همراه با کنتاکت باز و بسته در مدار:

تصویر 12- بوبین تایمر با کنتاکت باز و بسته

کنتاکت تاخیر در وصل (تایمر)

درون یک مدار زمانی که جریان به بوبین تایمر برسد، تایمر شروع به زمان‌شماری کرده واگر کنتاکت تاخیر در وصل داشته باشد این کنتاکت پس از زمان مشخص بسته خواهد شد.

تصویر 13- کنتاکت تاخیر در وصل (تایمر)

کنتاکت تاخیر در قطع (تایمر)

درون یک مدار زمانی که جریان به بوبین تایمر برسد، تایمر شروع به زمان‌شماری کرده و اگر کنتاکت تاخیر در قطع داشته باشد این کنتاکت پس از زمان مشخص باز خواهد شد.

تصویر 14- کنتاکت تاخیر در قطع (تایمر)

اتصالات موتور سه فاز

شکل زیر اتصالات موتور را نمایش می‌دهد:

تصویر 15- اتصالات موتور سه فاز

تیغه کنتاکتور

شکل زیر تیغه‌های باز کنتاکتور را نمایش می‌دهد که با برق‌دار شدن بوبین بسته می‌شوند. این کنتاکت‌ها در طراحی قدرت به کار می‌روند.

تصویر 16- تیغه کنتاکتور