زیبایی، آسایش و راحتی، انعطافپذیری، بهرهوری و صرفهجویی انرژی، نیازهای امروزه ساختمانهای مسکونی هستند. زمان پیدایش تئوری ساختمانهای هوشمند و لزوم کنترل مصرف انرژی در ساختمانهای بزرگ به چندین سال پیش باز میگردد. خوشبختانه این تئوری در این مدت منشاء بسیاری تغییرات اساسی در نگاه سرمایهگذاران، سازندگان و استفاده کنندگان صنعت ساختمان شده است به طوری که امروزه حتی در کشورمان ایران نیز خلاء ناشی از طراحی و ارائه یک سیستم کنترلی دقیق که ضمن کنترل و هدایت المانهای تاسیسات ساختمان، با استفاده از پیشرفتهای این صنعت قادر به ایجاد امنیت و آسایش ساکنین آن باشد کاملاً حس شده است.
امروزه ساختمان و خانه هوشمند بسیار وسعت یافته و به یکی از نیازهای جامعه تبدیل شده است. استفاده از این تکنولوژی مزیتهای زیادی دارد که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سالهاست كه فنآوری ساختمانهای هوشمند در كشورهایی كه انرژی را به قیمت واقعی در ساختمان مصرف میكنند همهگیر شده است. در این مورد وظیفه سامانه هوشمند مدیریت یكپارچه ساختمان علاوه بر جلوگیری از مصارف ناخواسته، كاهش مصرف با بهرهگیری از تجهیزاتی است كه ساختمان را به طور هوشمندانه با شرایط بیرونی و درونی و بر اساس نیاز واقعی ساكنین سازگار میسازد. از خصوصیات سامانه هوشمند مدیریت یكپارچه ساختمان (BMS) میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
از آنجایی كه سامانه فقط در هنگام بهرهبرداری از فضا (حضور ساكنین)، اجازه استفاده از منابع انرژی از قبیل سرمایش و گرمایش وروشنائی را میدهد، مصارف ناخواسته انرژی از بین رفته و استفاده از انرژی بهینه میگردد. به عنوان مثال در ساختمانهای اداری و تجاری، در ساعات شب و یا روزهای تعطیل، لزومی برای خنك كردن، گرم كردن و یا روشن كردن فضا وجود ندارد. سامانه یك ساعت قبل از شروع ساعت كاری، مشعل را روشن نموده و نیم ساعت بعد، آب گرم را در رادیاتورها و یا فن كویلها و یا هواساز با روشن نمودن پمپهای سیركولاسیون بگردش میاندازد.
مدیریت بهینه استفاده از تاسیسات موجب كاهش میزان ساعات كاركرد هر تجهیز گردیده و در نهایت به مقدار قابل ملاحظهای هزینههای تعویض قطعات مصرفی و نیز خرابیهای ناشی از كاركرد طولانی را كاهش میدهد.
كلیه اجزاء مهم ساختمان از قبیل مجموعههای سرمایش و گرمایش و تهویه و آبرسانی و غیره، به طور متمركز از طریق یك كامپیوتر در محل ساختمان و یا از راه دور و در تمام ساعات قابل پایش بوده و نیاز به سركشی محلی هر تجهیز در محل نصب را مرتفع مینماید.
از آنجایی كه پس از تنظیمات اولیه سامانه، كلیه كنترلها توسط رایانه صورت میپذیرد، نگرانی اشتباهات و كوتاهی پرسنل بهرهبردار و در نتیجه بروز خسارات از بین میرود.
با توجه به نمایش وضعیت كاركردی هر یك ازالمانهای تاسیسات روی رایانه اصلی، كنترل سلامت اجزاء به راحتی امكانپذیر است.
مدیریت یكپارچه سامانه روی بخشهای مختلف، باعث ایجاد هماهنگی بین بخشهای مختلف از قبیل اعلام حریق سامانه هوارسان، اگزوز فنها، اطفاء حریق، آسانسورها در جهت كاهش خطرات احتمالی در هنگام بروز حوادث میگردد.
میزان دقیق استفاده از منابع انرژی قابل هر قسمت یا واحد قابل ثبت میباشد.
كاركرد دقیق كلیه اجزاء ساختمان در سامانه ذخیره میگردد. این ذخیرهسازی راهنمای مدیر تاسیسات ساختمان برای تنظیم بازبینیها و تعمیرات دورهای میباشد.
كاربران سامانه با سطوح مختلفی از دسترسی میتوانند به اجزاء مختلف دسترسی داشته باشند.
در هنگام پیك مصرف و یا هنگامی كه منابع كافی برای در مدار قرار دادن كلیه اجزاء وجود ندارد، سامانه به طور هوشمندانه بر اساس اولویتهای از پیش تعیین شده نسبت به اختصاص دادن منابع به هر بخش اقدام مینماید.
بر اساس مشخصات ثبت شده هر المان تاسیساتی، زمانهای بازبینی، تعویض و تعمیر توسط سامانه به اپراتور گوشزد میگردد.
سامانه به طور مستمر نسبت به كنترل كیفیت هوا اقدام نموده و در صورت وجود آلایندگی فراتر از حد مجاز، نسبت به افزایش ورود هوای تازه و اعلام وضعیت اقدام مینماید.
![]() |
تصویر شماره 1 - نمای شماتیک از خانه هوشمند (Smart House) |
بهره برداری از امکانات سخت افزاری و برقراری ارتباط بین اجزای مختلف شبکه نیاز به یک مجموعه از قوانین و دستورالعمل های مشترک دارد که به آن اصطلاحاً پروتکل می گوییم.
پروتکل مجموعه ی قوانینی نرم افزاری است که رعایت آن ها باعث بهره برداری از امکانات سخت افزاری و برقراری سرویس در شبکه می شود . پروتکل یکی از عناصر مهم در ایجاد زیر ساخت منطقی در یک شبکه هوشمند محسوب می گردد. سیستم های موجود در شبکه بر اساس پروتکل تعریف شده قادر به ایجاد ارتباط با یکدیگر خواهند بود.
پروتکل شامل مجموعه ای از قوانین و یا شامل مجموعه ای از روتین های استاندارد بوده که عناصر موجود در شبکه از آنان برای ارسال اطلاعات استفاده می کنند. یک پروتکل شبکه، زبانی است که سیستم ها از آن استفاده می کنند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. وقتی که دو سیستم بخواهند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، برای این منظور زبان مشابهی (یا پروتکل) لازم است. یک مثال در مقوله ارتباطات می زنیم که هنگام رویارویی دو نفر رخ می دهد، یعنی این دو فرد می خواهند با یکدیگر صحبت کنند ولی زبان آنها متفاوت است.
یا اینکه در تعطیلات تابستانی خود به کشور خارجی سفر کرده اید و در رستورانی که غذای آماده سرویس می دهد لحظه ای برای سفارش غذا توقف می کنید. موقع سفارش غذای مورد علاقه خود، نیاز است با زبان فرد سفارش گیرنده غذا آشنایی داشته باشید. اگر شما به زبان انگلیسی صحبت کنید و گارسون به زبان فرانسه، با وجود اینکه سفارش خود را می دهید اما وی خواسته شما را نمی فهمد. این مسئله در شبکه زمانی که در سیستم از دو پروتکل کاملاً متفاوت استفاده می کنند، رخ می دهد؛ گفتگو انجام می شود ولی ارتباطی صورت نمیپذیرد. اولین مرحله در شبکه سازی اطمینان از این موضوع است که پروتکل واحد در دو سیستمی که می خواهند با هم ارتباط برقرار کنند، نصب شده باشد.
پروتکل مجموعه ای از قوانین است که باعث ایجاد ارتباط موثر می شود. ما هر روزه با پروتکل ها سروکار داریم. برای مثال، شما برای خرید یک وسیله خانگی بوسیله چک، ابتدا در مورد قیمت با فروشنده صحبت می کنید. سپس چک می نویسید که شامل اطلاعاتی مانند نام و تاریخ و مبلغ چک است. فروشنده چک را گرفته و وسیله را به شما تحویل می دهد. شبکه های هوشمند به پروتکل های مختلفی برای کارکرد نیاز دارند. این پروتکل ها صریح و دارای چارچوب مشخص می باشند. اجزای شبکه باید بدانند که چگونه با اجزاهای دیگر شبکه ارتباط برقرار کنند تا بتوانند اطلاعات تبادل کنند.
دیدگاه خود را بیان بفرمائید❤